متخصص تغذیه، رژیم درمانی
غده تیروئید یکی از مهمترین غدد بدن و در جلوی گردن واقع شده است، هورمون هایی که توسط غده تیروئید ترشح می شوند برای تنظیم متابولیزم و تولید انرژی در تمام سلول های بدن مورد نیاز می باشند، زمانی که فعالیت غده تیروئید دچار اختلال شود می تواند هر قسمت و سیستمی از بدن از دستگاه گوارش گرفته تا سیستم اعصاب مرکزی را تحت تاثیر قرار دهد و به همین دلیل اختلال در فعالیت غده تیروئید با عوارض وسیع و جدی همراه است.
دو بیماری شایع غده تیروئید عبارتند از کم کاری تیروئید و پرکاری تیروئید، که بنا بر آمار جهانی تعداد مبتلایان به کم کاری تیروئید بیش از سایر بیماری های مرتبط با این غده است و سهم بانوان در ابتلا به آن بیش از مردان می باشد.
حتما بخوانید: با فواید ریشه سنبل الطیب در کاهش استرس آشنا شوید!
نقش هورمون های تیروئید در بدن انسان:
سه هورمون اصلی T3, T4, Calcitonin توسط غده تیروئید ترشح می شوند، هورمون های T3 و T4 برای افزایش سرعت متابولیزم و رشد سلول های بدن، متابولیزم پروتئین ها، کربوهیدرات‌ها و چربی ها، فعالیت ذهن و سیستم اعصاب مرکزی، تنظیم دما و وزن بدن، تولید انرژی و غیره مورد استفاده قرار می گیرند. (منظور از سرعت متابولیزم بدن مدت زمانی است که بدن مواد غذایی را به انرژی تبدیل و از آن استفاده می کند و یا به عبارتی سرعت فعالیت اعضای بدن مانند قلب، کبد، عضلات، دستگاه گوارش و غیره) اگر سرعت متابولیزم بدن خیلی سریع و یا خیلی کند باشد در هر دو حالت شما احساس خوبی نخواهید داشت، هنگامی که سرعت متابولیزم بدن کند باشد شما احساس خستگی و کمبود انرژی می کنید و اگر سریع باشد احساس بی قراری و بیش فعالی را تجربه خواهید کرد.
هورمونی دیگر که توسط غده تیروئید تولید می شود کلسیتونین است که وظیفه تنظیم میزان کلسیم و فسفر را در خون برعهده دارد، این عناصر همراه با بعضی دیگر از مواد معدنی از قبیل منیزیم برای داشتن دندان ها و استخوان های سالم و محکم مورد نیاز می باشند.
حتما بخوانید: با کیوتن(Q10) عضلات قلب خود را تقویت کنید!
غده تیروئید چگونه فعالیت می کند؟
وظیفه اصلی غده تیروئید تولید دو هورمون T4 و T3 است و برای این منظور عنصر ید را از سطح خون جمع آوری و در خود ذخیره و از آن برای تولید این دو هورمون استفاده می کند. البته تیروئید برای فعالیت نیازمند سایر عناصر مانند منگنز، روی، سلنیوم و پتاسیم نیز می باشد اما عنصر اصلی ید است.
هورمون هایی که در مغز و توسط دو غدد هیپوتالاموس و هیپوفیز ترشح می شوند فعالیت غده تیروئید را کنترل می کنند. زمانی که میزان هورمون های T3 و T4 در خون کم و یا سرعت متابولیزم بدن کاهش یابد هیپوتالاموس هورمونی به نام TRH را در خون آزاد می کند. این هورمون از طریق رگهای خون وارد هیپوفیز و سبب تحریک این غده برای ترشح هورمون TSH می گردد. TSH مخفف Thyroid Stimulating Hormone به معنی هورمون محرک تیروئید می باشد. TSH وارد جریان خون و توسط غده تیروئید جذب می گردد و باعث تحریک سلول های تیروئید برای ترشح بیشتر هورمون های T3 و T4 می شود. به همین دلیل برای تشخیص مشکلات غده تیروئید از قبیل پرکاری و یا کم کاری تیروئید میزان سه هورمون T3 و T4 و TSH اندازه گیری می گردد.
هورمون کلسیتونین نیز زمانی که میزان کلسیم در خون زیاد شود توسط غده تیروئید ترشح و سبب کاهش کلسیم و فسفر در خون می گردد و این کار را با کاهش فعالیت سلول های موجود در استخوان ها انجام می دهد در حقیقت این هورمون به سلول های استخوان ها دستور می دهد که از فعالیت خود بکاهند.
حتما بخوانید: با خواص دارویی گل گاو زبان آشنا شوید و روزانه یک لیوان بنوشید!
کم کاری تیروئید:
زمانی که هورمون های T3 و T4 به اندازه کافی تولید نشوند به آن کم کاری تیروئید گوییم و از علائم آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
احساس خستگی و افسردگی، کاهش دمای بدن و احساس سرما در زمانی که دیگران احساس راحتی و یا حتی گرما دارند، یبوست، افزایش وزن، ریزش مو، نازک شدن تارهای مو و غیره
پرکاری تیروئید:
وقتی هورمون های T3 و T4 بیش از حد توسط غده تیروئید ترشح شوند به آن پرکاری تیروئید گوییم و از علائم آن می توان به احساس بی قراری و بیش فعالی، مشکل در تمرکز فکری، افزایش ضربان قلب، افزایش دمای بدن و تعرق بیش از حد، مشکل در خوابیدن و کاهش وزن اشاره نمود.
حتما بخوانید: با گیاه خارمریم کبد خود را تصفیه و بازسازی کنید!
درمان مشکلات تیروئید
در هر دو مشکل پر کاری و کم کاری تیروئید به اعتقاد من در گام اول نیازی به استفاده از هورمون های جایگزین و یا مهار کننده های تولید هورمون نمی باشد این درمان درست مثل این می ماند که ایرادی در موتور اتومبیل شما وجود دارد و به جای تشخیص و تعمیر آن، خودروی خود را بکسل کنید البته این نوع درمان توسط بسیاری از پزشکان تجویز می شود.
به عنوان مثال کسانی که از قرص های هورمون جایگزین مانند لووتیروکسین و غیره برای کم کاری تیروئید استفاده می کنند هیچگاه بطور کامل از عوارض کم کاری تیروئید رهایی نمی یابند اگر چه از علائم این بیماری کاسته می شود اما کماکان مشکلاتی از قبیل ریزش مو، چاقی و ازدیاد وزن، یبوست، کمبود انرژی، خستگی و ضعف و غیره پابرجا می مانند و خود بیانگر آن است که بطور کامل درمان نشده اند.
هورمون های جایگزین در زمانی که غده تیروئید به دلیل سرطان و یا سایر مشکلات طی عمل جراحی برداشته می شود و دیگری غده تیروئیدی وجود ندارد که هورمون ها را تولید کند باید مورد استفاده قرار گیرند و یا زمانی که مشکل این غده حاد است و از درمان های طبیعی نتیجه مناسب حاصل نشود.
تمامی غدد بدن برای تولید هورمون ها، آنزیم ها و فعالیت صحیح احتیاج به ابزاری دارند که به آن ها مواد معدنی و ویتامین ها گفته می شود و همان طور که در ابتدا مقاله اشاره شد غده تیروئید برای ترشح هورمون های T3, T4, Calcitonin احتیاج به عناصر روی، منگنز، سلنیوم، ید، ویتامین های ث، ب6 و غیره دارد.
حتما بخوانید: سونا یکی از بهترین روش ها برای سمزدایی بدن و پاکسازی غده تیرویید
ازدیاد و یا کمبود بعضی از مواد معدنی در بدن می تواند سبب کم کاری و یا پر کاری غده تیروئید شود به عنوان مثال کمبود ید، منگنز و سلنیوم سبب کاهش تولید هورمون های تیروئید و بروز کم کاری تیروئید می شوند و یا ازدیاد عناصر آهن و مس در بدن باعث تجمع آن ها در غده تیروئید و ایجاد اختلال در عملکرد آن می گردند.
با بررسی میزان مواد معدنی، ویتامین ها و تنظیم آن ها در اغلب موارد فعالیت غده تیروئید به حالت طبیعی باز می گردد و نیازی به استفاده از هورمون های جایگزین نمی باشد و مصرف آن ها فقط غده تیروئید را تنبل و درمان را سختر می کند.
اختلال در عملکرد غده تیروئید و رابطه آن با مواد معدنی
1.تغذیه: همان طور که توضیح داده شد غده تیروئید برای فعالیت خود نیازمند عناصر ید، سلنیوم، روی، منگنز و برخی از ویتامین ها از قبیل ب6، ث و غیره می باشد امروزه به دلیل تغذیه ناصحیح و همچنین کاهش کیفیت مواد غذایی بسیاری از افراد دچار کمبود این مواد مغذی می باشند.
2. مواد و عناصر تداخل کننده با عملکرد عنصر ید: در آب و مواد غذایی امروز، هالوژن ها مانند فلوریدها، کلریدها و برمیدها به فراوانی وجود دارند که می توانند جایگزین ید در تیروئید شوند. این مواد همچنین با جذب و متابولیزم ید تداخل دارند.
3. ازدیاد مس و جیوه در بدن: بسیاری از افراد دارای مس و جیوه مازاد در بدنشان به خاطر آلودگی محیط زیست می باشند. این دو عنصر با عناصری مثل روی، سلنیوم و منگنز که تیروئید جهت فعالیت خود به آن ها نیاز دارد تداخل عملکرد دارند، مس عنصر ضروری برای سلامت انسان است اما ازدیاد آن موجب اختلال در فعالیت غده تیروئید و حتی سایر غدد بدن مانند فوق کلیوی می شود، غده تیروئید نسبت به مس بسیار حساس است. بخشی از آن به این دلیل است که تیروئید به آسانی توسط سیستم اعصاب سمپاتیک تحت تاثیر قرار می گیرد. مشکلاتی از قبیل کم کاری یا پرکاری تیروئید رابطه مستقیم با عدم تعادل مس در بدن دارند.
جیوه یکی از فلزات سمی است که هیچ نقش مفیدی در بدن ایفا نمی کند و چنانچه میزان آن در بدن افزایش یابد سبب بروز بیماری های مختلف از جمله کم کاری تیروئید می گردد، این فلز سمی از طریق مواد مصرفی در پر کرده دندانها (آمالگام)، خوردن بیش از حد ماهی و سایر آبزیان وارد بدن انسان می شود.
استرس: استرس به هر شکلی اعم از بی خوابی، زندگی در شهرهای شلوغ، مشکلات عاطفی، فکری و غیره باعث برهم خوردن توازن مواد معدنی در بدن و تعادل تیروئید می شود. هرگاه شخصی تحت استرس قرار می گیرد غدد آدرنال (فوق کلیوی) با تولید هورمون های مختلف به بدن کمک می کند تا عکس العمل مناسبی نسبت به استرس نشان دهد، این امر موجب مصرف مقدار زیادی از عناصر روی، منیزیم و ویتامین های ب و ث می گردد، استمرار استرس موجب مصرف بیشتر و در نهایت تخلیه ذخایر این مواد می شود، این مواد مغذی برای فعالیت تیروئید حیاتی می باشند.
