متخصص تغذیه، رژیم درمانی
در دنیای زندگی می کنیم که بسیاری با مشکل خستگی و کمبود انرژی روبرو میباشند و به درستی درک صحیحی از علل ایجاد آن ندارند. نکته تاسف بار این است که اگر از کمبود انرژی و خستگیتان با دیگران سخن بگویید آنها شما را فردی تنبل خطاب می کنند و برای آنها وضعیت جسمانی شما قابل درک نیست.
متاسفانه کمبود انرژی در لیست بیماریهای پزشکی قرار ندارد و اگر شما به پزشکی مراجعه و درباره خستگی خود با او مشورت کنید، احتمالا به شما خواهد گفت همه ما خسته هستیم و شاید از خودتان بیش از حد انتظار دارید!
اما در واقع کمبود انرژی خطر جدی است و تاثیر مستقیم بر جسم، روان، زندگی فردی و اجتماعی ما می گذارد. اگر ضعف و کمبود انرژی بدون درمان ادامه یابد بدن توان کافی برای بازسازی بافتهای خود را نخواهد داشت و این مسئله سبب پیری زودرس و بروز انواع بیماریها می گردد. از طرفی شما باید انرژی کافی داشته تا در روابط اجتماعی موفق باشید، با دیگران معاشرت کنید، بخندید و دیگران را بخندانید.
بسیاری از جنبههای شخصیتی، رفتاری و حتی تفکرات ما ارتباط مستقیم با میزان انرژیمان دارد. تصویر زندگی در دید افراد کم انرژی شکلی اشتباه دارد. بعضی از این افراد از آنجا که علاقه و تمایل خود را به انجام فعالیتهای اجتماعی از دست می دهند بر این باورند که چرا دیگران وقت و انرژی خود را صرف امور بیهوده میکنند و حتی خود را معنوی می پندارند، اما در واقع این معنویت نیست و از وضعیت خود اطلاعی ندارند که چقدر بی انرژی و افسرده میباشند.
افراد کم انرژی معمولا بی حوصله و حساسند و از آنجا که انرژی کافی برای حل و بررسی مشکلات را ندارند زود عصبی میشوند و همیشه دیگران را برای مشکلات خود مقصر میدانند. کمبود انرژی میتواند تمام بخشهای بدن از سیستم اعصاب مرکزی گرفته تا تمایلات جنسی را تحت تاثیر قرار دهد به عبارتی وقتی انرژی کافی وجود ندارد ممکن است هر یک از بخشهای بدن فعالیت خود را بدرستی انجام ندهند.
حتما بخوانید: قهوه برای چه افرادی مفید و چه کسانی مضر است؟
انرژی در بدن چگونه تولید می شود؟
وظیفه تولید انرژی در بدن بر عهده غدد تیروئید و فوق کلیوی می باشد. بیش از 98% درصد انرژی بدن توسط این غدد تولید می شود. غده تیروئید در گردن و به اندازه یک آلو و غدد فوق کلیوی (آدرنال) بروی هر یک از کلیهها قرار گرفتهاند. هر انسان دارای یک غده تیروئید و 2 غدد فوق کلیوی می باشد.
غدد فوق کلیوی باعث آزاد شدن قند در خون میشوند و سپس غده تیروئید قند را به انرژی و ATP تبدیل میکند و آنرا در اختیار تمام سلولهای بدن قرار می دهد تا فعالیت خود را انجام دهند. غده تیروئید مانند شمع در موتور خودرو عمل می کند و باعث مشتعل شدن سوخت و تبدیل آن به انرژی می شود.
فعالیت غدد تیروئید و آدرنال تعیین کننده سرعت متابولیسم بدن می باشند اگر پرکار باشند سرعت متابولیسم سریع، اگر به اندازه فعالیت کنند متابولیسم طبیعی و اگر کم کار باشند متابولیسم کند می شود. سرعت متابولیسم یعنی نحوه و مدت زمانی که بدن مواد غذایی را تبدیل به انرژی و آنرا در اختیار سلولها قرار میدهد.
در حقیقت افرادی که با خستگی و کمبود انرژی روبر می باشند بدنشان دارای سرعت متابولیسم کند و به عبارت دیگر غدد فوق کلیوی یا تیروئید آنها کم کار می باشند، البته در بیشتر موارد مشکل از کم کاری غدد فوق کلیوی است.
حتما بخوانید: فواید چای سبز چیست و چند لیوان در روز بنوشیم؟
غدد فوق کلیوی:
همان طور گفته شد غدد فوق کلیوی گرد و به اندازه 3 الی 4 اینچ میباشند که هر کدام بالای هر کلیه قرار گرفتهاند. این غدد هورمونهای مختلفی از جمله آدرنالین، کورتیزول، آلدوسترون، استروژن، تستوسترون، پروژسترون و دی هیدرواپی آندروسترون تولید کرده که نقشهای مختلفی در بدن ایفا می کنند. بعضی از وظایف این هورمونها عبارتند از: واکنش به استرس، تولید انرژی، تنظیم قند و فشار خون، ضربان قلب، دمای بدن، قوای جنسی و سوخت و ساز و چندین نقش مهم و حیاتی دیگر. هر گاه تحت استرس قرار میگیرید غدد آدرنال به بدنتان کمک میکند تا از حالت فشار رهایی یابید به همین دلیل ممکن است بارها هنگام فشارهای روانی و استرس دردی در بالای کلیه ها احساس کرده باشید.
علائم معمول ضعف غدد فوق کلیوی شامل: ضعف، خستگی و معمولاً همراه با افسردگی، تمایل بیش از حد به خوردن مواد شیرین (به دلیل اینکه هورمونهای مولد انرژی در بدن به اندازه کافی تولید نمی شوند و فرد برای کسب انرژی تمایل به خوردن مواد قندی خواهد داشت)، افت فشار خون، قند خون و دمای بدن به خاطر سطح پایین هورمون کورتیزول و علامتهای ثانویه و در مرحله پیشرفته شامل: اختلال در هضم غذا، عدم توانایی در کنترل استرس، تحریک پذیری، آلرژی به خوردن برخی از غذاها، درد و ضعف عضلات، ابتلای مکرر به انواع عفونت، ریزش مو، تغییر در رنگ پوست و ناتوانی جنسی میباشند.
اگر شما جزء کسانی هستید که صبح هنگام بیدارشدن از خواب به جای احساس تازگی و سرحال بودن، حس بی حالی، کرختی و افسردگی دارید و با گذشت روز این حالت بر طرف می شود، احتمالا غدد فوق کلیوی ضعیفی دارید. در افرادی که دچار ضعف این غدد می باشند هنگام صبح هورمونهای این غدد به اندازه کافی ترشح نمیشوند و با گذشت روز و یا استفاده از محرکها مانند قهوه و چای فعالیت این غدد بیشتر شده و حس خستگی، کرختی و بد خلقی از بین می رود.
حتما بخوانید: آیا می دانستید بیش از نیمی از مردم کمبود ویتامین د دارند؟
علائم روانی مرتبط با کم کاری غدد فوق کلیوی:
کورتیزول یکی از هورمونهایی است که توسط این غدد ترشح می شود، یک نشاط آور طبیعی است، وقتی غدد فوق کلیوی کم کار شوند این هورمون نیز کمتر ترشح شده و به جای حس نشاط، خستگی، بی حوصلگی و افسردگی جایگزین می شود. به عنوان مثال کسانی که برای درد از مشتقات این هورمون مانند داروی کورتیزون استفاده می کنند معمولاً بعد از تزریق آمپول حس نشاط به آنها دست می دهد و یا ورزش کردن سبب ترشح بیشتر این هورمون میشود به همین دلیل است که معمولا افراد ورزشکار با نشاط تر از سایرین هستند.
افسردگی، بی تفاوتی، ناامیدی، حس پوچی، مودی بودن (آدم هایی که یک روز با انرژی هستند و روز یا ساعتی دیگر عصبی و بی حوصله)، بی قراری، بی خوابی، اضطراب و تحریک پذیری از علائم روانی ضعف غدد فوق کلیوی میباشند.
افرادی که دچار کم کاری غدد فوق کلیوی هستند در زندگی زناشویی تصور میکنند شریکشان جذابیت گذشته را برای آنها ندارد و این امر باعث کاهش تمایلات جنسی آنها شده است. اما در واقع عدم ترشح هورمونهای مولد انرژی و تحریک پذیری جنسی است که موجب می گردد فرد گرایش خود به ارتباط را از دست بدهد، کم انرژی، کم حرف شود و دائماً به فکر فرو رود، شخص ممکن است تمایل به برقراری ارتباط با دوستان و خانواده خود را نیز از دست دهد. معمولاً این افراد کارهای نیمه وقت انتخاب می کنند، ناتوانی جنسی نیز از علائم شایع نارسایی غدد آدرنال میباشد چون بخشی از هورمونهای جنسی توسط این غدد ترشح میشوند.
حتما بخوانید: چگونه از ابتلا به کبد چرب مطلع شویم علائم آن چیست؟
عواملی که سبب تضعیف غدد فوق کلیوی می شوند:
استرس فاکتور بسیار مهمی در تضعیف غدد فوق کلیوی می باشد. استرس به هر شکل چه روانی و چه جسمانی مانند فعالیتهای بدنی سنگین یا زندگی در شهرهای شلوغ و آلوده، همه می توانند موجب تهی شدن این غدد شوند.
کم خوابی و بی خوابی: بازسازی غدد فوق کلیوی در هنگام خواب صورت میگیرد. فرد طی روز از سیستم اعصاب سمپاتیک خود استفاده میکند که باعث مصرف انرژی و خستگی بدن میگردد که با سیستم اعصاب پاراسمپاتیک که وظیفه آن بازسازی بدن و باز یافت انرژی است تنظیم و متعادل می شود. سیستم اعصاب پاراسمپانیک در هنگام خواب و استراحت عمل میکند و به همین دلیل خواب را زمان تعمیر (Healing) بدن مینامند و چنانچه خواب کافی نداشته باشید بازسازی و فعالیت غدد آدرنال دچار مشکل میشود.
ازدیاد مس در بدن: وقتی غدد آدرنال ضعیف شوند عنصر مس در بدن تجمع مییابد و مشکلات جسمانی و روانی مرتبط با ازدیاد آن در فرد دیده خواهند شد و برعکس ازدیاد مس در بدن مثلا به دلیل مصرف بیش از حد منابع غذایی آن، یکی از دلایل مهم در تضعیف این غدد می باشد. مس مازاد باعث دفع منیزیم، روی و ویتامین ث می شود.
تغذیه نامناسب: اکثر برنامههای غذایی فاقد مواد معدنی و ویتامینهایی است که غدد آدرنال برای فعالیت خود به آن ها احتیاج دارند، این مواد شامل ویتامین های گروه A ,B ,C ,E و مواد معدنی مانند منگنز، روی، کروم و سلنیوم میباشد.
بسیاری از مردم به علت مشغله و نوع زندگی تمایل به خوردن غذاهای فست فود و آماده دارند. معمولاً این غذاها دارای کالری بالا و فاقد مواد مغذی به اندازه کافی می باشند. همچنین کاهش کیفیت مواد غذایی به دلایلی از قبیل: استفاده از هورمونها برای پروار کردن دامها، طیور و پرورش میوهها، سبب کاهش مواد معدنی و ویتامینها در محصولات غذایی شده است.
همچنین استرس نیاز بدن به مواد مغذی را بیشتر میکند و متأسفانه نسبت به گذشته هم زندگی پر استرستر و هم مواد غذایی بی ارزشتر شدهاند.
حتما بخوانید: بهترین آب برای آشامیدن کدام است آب معدنی یا تصفیه شده؟
فلزات سمی و مواد شیمیایی: بدن ما در معرض هزاران ماده شیمیایی و سمی است که در هوا، آب و غذاها می باشند و نقش مهمی در تضعیف غدد فوق کلیوی ایفا می کنند. اکثر ما آگاه نیستیم که مصرف خیلی از داروها مانند انواع آنتی بیوتیک، مسکنها و برخی داروهای دیگر چه تأثیر مخرب و جبران ناپذیری بروی کبد و این غدد می گذارند. به همین دلیل بنده همواره دیگران را به استفاده از سونای خشک جهت کمک به دفع مواد زائد از بدن تشویق میکنم.
عفونت های مزمن: عفونتهای مزمن نیز باعث تضعیف این غدد می شوند به عنوان مثال دلیل اینکه حین سرما خوردگی احساس خستگی و ضعف میکنیم این است که بخشی زیادی از انرژی که توسط غدد فوق کلیوی تولید میشود در اختیار سیستم ایمنی قرار میگیرد تا با ویروسها مقابله کند. مقابله با ویروسها و باکتریها به مراتب از فعالیت روزانه به انرژی بیشتری نیاز دارد و زمانی که عفونت در بدن به شکل مزمن باشد باعث فشار بر غدد فوق کلیوی و در نهایت تضیف آنها می شود. عفونت سینوسها، بیماری ایدز و هپاتیت میتوانند از جمله عوامل تضعیف غدد فوق کلیوی باشند.
انجام فعالیتهای ورزشی و بدنی سنگین و یا روابط جنسی بیش از حد: ورزش کردن و داشتن روابط جنسی متعادل موجب تقویت غدد فوق کلیوی و ترشح بیشتر بعضی از هورمون ها مانند تستوسترون و دیهیدرو اپی آندروسترون و افزایش نشاط و قدرت بدنی می شوند. اما باید توجه داشت ورزش و روابط جنسی نیاز بدن به بعضی از مواد مغذی مانند پروتئین، ویتامین های ب، ث، ای و مواد معدنی را افزایش میدهند و چنانچه این مواد را از تغذیه خود و یا به شکل مکمل غذایی به مقدار کافی دریافت نکنیم به این غدد آسیب وارد می کنیم.
نوشیدنیها و مواد محرک: مصرف بیش از حد محرکها مانند چای، قهوه، شکر و الکل باعث تخریب غدد آدرنال می شوند. این محرکها انرژی موقت میدهند اما در نهایت موجب تضعیف غدد آدرنال شده و ما را به سمت مصرف بیشتر صوق میدهند. این یک نکته بسیار مهمی است که باید به آن توجه شود بویژه برای کسانی که به مواد محرک یا مخدر مانند کوکائین اعتیاد دارند و یکی از علل همیشگی در عدم توانایی برای ترک اعتیاد ضعف غدد آدرنال میباشد که متاسفانه بسیاری از پزشکان از آن اطلاعی ندارند و صرفا تصور می کنند که بعد از آنکه اثرات ماده محرک یا مخدر از بدن فرد معتاد خارج شود، وی درمان شده است!
ضعف مادرزادی و ارثی: خیلی از کودکان با غدد فوق کلیوی ضعیف به دنیا میآیند. این یک مشکل ژنتیکی نمیباشد بلکه به خاطر کمبود یا ازدیاد برخی مواد معدنی در بدن مادران می باشد و این کودکان با سطح مواد معدنی ناهماهنگ به دنیا میآیند.
حتما بخوانید: روغن ماهی (امگا 3) چیست و برای چه بیماری هایی مفید است؟
تشخیص و درمان مشکلات غدد فوق کلیوی:
متأسفانه وقتی افراد از خستگی و افسردگی و علائمی که معمولاً به خاطر ضعف این غدد است شکایت دارند اکثر پزشکان تشخیص درستی و یا آزمایشات مربوط به غدد فوق کلیوی را انجام نمی دهند. پاسخها معمولاً: به یک مسافرت برو یا تجویز قرصهای ضد افسردگی است! در مواردی هم که فرد دچار ناتوانی جنسی است با تجویز هورمونها وضعیت را در نهایت بدتر از آنچه که هست میکنند و یا درمانهایی کاملا اشتباه تجویز می شود.
علائمی مانند خستگی و فشار خون پایین، تمایل به استفاده از محرکها مانند قهوه و چای برای شادابی بیشتر به ویژه هنگام صبح، افسردگی، درد مفاصل، گرفتگی مکرر عضلات، تمایل به خوردن شیرینیجات و یا مواد شور، درد در قسمت پشت می توانند علائم بارزی از ضعف غدد آدرنال باشند.
آزمایشهای خونی که میتوانند کمک به تشخیص کم کاری این غدد نمایند عبارتند از: , DHEAs, Testosterone, Cortisol 8 AM, Na, K، قابل ذکر است در مراحل اولیه که فرد دچار ضعف غدد فوق کلیوی است آزمایشات خون ممکن است به درستی این مشکل را نشان ندهند و همچنین علاوه بر بررسی مستقیم سطح هورمونها در آزمایشات خون بررسی نسبت هورمونها به یکدیگر از اهمیت بیشتری برخوردار است.
حتما بخوانید: کلسترول چیست و آیا باید آنرا از برنامه غذایی حذف کنیم؟
ضعف غدد فوق کلیوی درجات مختلفی دارد و عبارتند از:
1) پر کاری موقت: بعضی از افراد ممکن است ابتدا دچار پرکاری این غدد شوند این روال ممکن است ماهها و یا حتی سالها ادامه یابد و بعد از آنکه بدن از مواد معدنی و ویتامینهای مورد نیاز غدد فوق کلیوی تخلیه گردید ورق بر میگردد و فرد به کم کاری این غدد دچار میشود و بیشتر در برخی ورزشکاران و یا افرادی که روابط جنسی فراوانی دارند اما استراحت و تغذیه مناسبی برای جبران نیازهای بدن و بازسازی این غدد ندارند شایع است. این افراد ماهها و یا سال ها ورزش میکنند و یا فعالیت جنسی زیادی را تجربه میکنند اما ناگهان طی مدت کوتاهی کاملا وضعیت بدن آن ها تغییر میکند و دچار ناتوانی جنسی و یا کمبود انرژی میشوند که در این مرحله میگوییم !They are burn out
2) مرحله ابتدایی: زمان و حالتی است که فرد دچار کم کاری خفیف غدد فوق کلیوی می باشد اما علائم خاصی را تجربه نمی کند و فقط در زمان های که دچار کم خوابی و یا استرس می شود مشکلات و علائم مربوطه را تجربه می کند.
3) نیمه پیشرفته: این مرحله ماهها و یا سالها بعد از مرحله ابتدایی به وجود میآید در این حالت فرد نیاز به خواب و استراحت بیشتری دارد تا بتواند امور روزانه خود را انجام دهد، گاهی افسردگی را تجربه می کند و از نظر میزان انرژی بعضی از روزها معمولی و در روزهای دیگر کم انرژی و بی حوصله است.
4) مرحله پیشرفته: در این مرحله میزان انرژی بدن بسیار کاهش یافته، فرد افسرده، بیانگیزه، بی حوصله و منزوی میشود و اکثر علایمی که در این مقاله توضیح دادهام را تجربه میکند.
5) بیماری آدیسون ADDISON’S DISEASE: در این بیماری میزان ترشح هورمونهای کورتیزول و آلدوسترون به پایین ترین سطح می رسند و شخص علائمی جدی و شدیدی از جمله خستگی مفرط، افت شدید فشار خون، سرگیجه، درد عضلات، تغییر در رنگ پوست و غیره را تجربه میکند. بعضی از افراد حتی قدرت راه رفتن بیش از چند دقیقه را نخواهند داشت و اگر درمان صحیحی انجام نشود این بیماری میتواند سبب مرگ فرد شود.
بیماری آدیسون در بعضی از افراد به مرور زمان به وجود میآید اما در برخی دیگر ممکن است بطور ناگهانی ایجاد شود و از علل آن میتوان به وارد شدن شوک جسمانی و یا روانی و یا در معرض مواد سمی و شیمیایی قرار گرفتن اشاره کرد.
ضعف غدد فوق کلیوی میتواند یکی از عوامل مهم در ایجاد بسیاری از بیماریها از جمله ام اس و برخی از مشکلات مرتبط با سیستم اعصاب مرکزی، مشکلات قلبی و بسیاری از ناهنجاریهای رفتاری در تمام سنین باشد.
حتما بخوانید: علت نفخ و رفلاکس معده، یبوست و سایر اختلالات گوارشی چیست؟
درمان:
برای درمان ابتدا باید آزمایشهای خون مربوطه جهت اندازه گیری هورمونها، الکترولیتها، مواد معدنی و ویتامینها انجام شود و بر اساس نتیجه آزمایشات برنامه درمانی تنظیم گردد. معمولا درمان کامل این ناراحتی با توجه به شدت آن بین 6 ماه تا 1 سال بطول میانجامد.
خواندن این مقاله میتواند آغازی برای تغییر در کیفیت زندگی شما و درک بیشتر از ارتباط بین جسم و روانتان باشد. اکثر افراد آگاه نیستند که نوع تغذیه و شیوه زندگی چه تاثیری بر سلامت جسم و روان آنها میگذارد. من نیز سالها پیش به ضعف غدد فوق کلیوی مبتلا بودم و متاسفانه هیچ پزشک و حتی خودم درک صحیحی از علل افسردگی، خستگی و سایر مشکلاتم نداشتم که این امر موجب تحقیق و شناخت بیشتر بیوشیمی بدن و درک ارتباط بین جسم و روان و درمان خود و هزاران بیمار دیگر تا به امروز گردید.
جهت کسب اطلاعات درباره چگونگی آغاز درمان با ما لطفا اینجا کلیک کنید.
