علت اگزما چیست و چگونه می‌توان آنرا ریشه‌یابی و درمان کرد؟

دلیل اصلی اگزما التهاب در سلول‌های پوست است که باعث واکنش سیستم ایمنی می‌گردد. در حالت طبیعی التهاب بخشی از واکنش حیاتی و دفاعی بدن به آسیب و عفونت است روشی که بدن به سیستم ایمنی سیگنال می‌دهد که بافت آسیب دیده را ترمیم کند یا به مبارزه با عوامل بیگانه مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها بپردازد.

به عنوان مثال اگر سلول‌هایی از بدن آسیب ببینند و یا ویروسی وارد آن‌ها شود، آن سلول‌‌ها با ایجاد التهاب پیام به سلول‌های سیستم ایمنی می فرستند که به آنجا بروند و با عوامل بیگانه‌ای که وارد بدن شده‌اند مقابله کنند. بدون چرخه التهاب زحم‌ها ترمیم نمی‌شوند و عفونت‌ها ممکن است به مرگ ختم شوند.

حال زمانی که التهاب طولانی شود و یا در قسمتی از بدن که ضروری نبوده به وجود آید مشکل‌زا خواهد شد و در این حالت گلبول‌های سفید به اشتباه به سلول‌های سالم بدن حمله می‌کنند. مثلا در بیماری ام اس التهاب مزمن در رشته‌های عصبی باعث حمله گلبول‌های سفید به آن‌ها و بروز علایم می‌گردد. التهاب مزمن می‌تواند عامل بسیاری از بیماری‌ها مانند آرتریت روماتوئید، اگزما و غیره باشد. علائم التهاب می‌تواند خارش، قرمزی، درد، گرما و تورم باشند و در هر قسمتی از بدن از جمله پوست بروز کنند.

نکته مهم در درمان اگزما ریشه یابی علل التهاب از طریق آزمایشات خون و درمان آن‌ها می‌باشد.
دلایل اصلی ایجاد التهاب در بدن و بیماری اگزما کدامند؟

1. ازدیاد رادیکال‌های آزاد و فرایند استرس اکسیداتیو (Oxidative Stress):

رادیکال‌های آزاد مولکول‌های ناپایداری هستند که می‌توانند به سلول‌های بدن آسیب برسانند. آن‌ها غالبا در نتیجه فرایندهای متابولیک طبیعی به وجود می‌آیند. به عنوان مثال، هنگامی که بدن از اکسیژن استفاده می‌کند رادیکال‌های آزاد را به عنوان یک محصول فرعی ایجاد می‌کند و یا زمانی که مواد غذایی در بدن به انرژی تبدیل می‌شوند در کنار آن مقداری رادیکال آزاد تولید می‌شود. آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد به سلول‌های بدن را "استرس اکسیداتیو" می‌نامند.

منابعی دیگری نیز برای رادیکال‌های آزاد وجود دارند مانند مواد شیمیایی، آلاینده‌ها مانند دود خودروها، آلودگی هوا، دود سیگار، سموم و افت کش‌ها و غیره که وقتی در معرض آن‌ها قرار می‌گیریم باعث ورود رادیکال‌های آزاد به بدنمان می‌شوند. رادیکال‌های آزاد که همان مولکول‌های آزاد اکسیژن هستند باعث ایجاد التهاب در سلول‌ها می‌گردند.

حال سلول‌های بدن حاوی ماده‌ای بنام گلوتاتیون (Glutathione) می‌باشند که از سه اسید آمینه سیستئین، گلوتامات و گلیسین ساخته می‌شود. گلوتاتیون به عنوان یک آنتی اکسیدان مهم در بدن عمل می‌کند یعنی با رادیکال‌های آزاد مبارزه و آن‌ها را خنثی می‌کند.

سطح پایین گلوتاتیون سلول‌ها را در برابر رادیکال‌های آزاد آسیب پذیر می‌کند که این امر موجب افزایش التهاب در آن‌ها می‌گردد. بدن برای تولید گلوتاتیون و مقابله با رادیکال‌های آزاد از آمینو اسیدها و مواد مغذی که خاصیت آنتی اکسیدان دارند از قبیل گوگرد، بتاکاروتن، ویتامین ث، ای، سلنیوم و غیره استفاده می‌کند. کمبود این مواد می‌تواند منجر به کاهش سطح گلوتاتیون و افزایش رادیکال‌های آزاد شوند.

همچنین ازدیاد بعضی از عناصر ضروری مانند آهن و مس تولید رادیکال‌های آزاد و التهاب را افزایش میدهند. به عنوان مثال آهن اتم‌های آزاد اکسیژن را به خود جذب می‌کند و زمانی که میزان آن در بافت‌ها افزایش یابد به التهاب و مشکلات ذکر شده ختم می‌شود. این فرایند را حتی در طبیعت هم مشاهده می‌کنیم که آهن اکسیژن را به خود جذب و دچار زنگ زدگی می‌شود. امروزه ازدیاد آهن و مس بسیار شایع است از دلایل آن می‌توان به مصرف بی رویه منابع حاوی آن‌ها مانند گوشت قرمز، تخم مرغ، مغزها و مولتی ویتامین‌های حاوی آهن و مس اشاره کرد.

به جرات می‌توان گفت اکثر بیماران مبتلا به اگزما دارای سطح نامتعادلی از مواد معدنی و ویتامین‌ها و سطح پایین گلوتاتیون و آنتی اکسیدان‌ها می‌باشند و برای رفع آن می‌بایست از طریق آزمایشات خون میزان ویتامین‌ها و مواد معدنی بررسی شود و بر اساس نتیجه مکمل‌های غذایی مناسب با دوز و مدت مصرف انتخاب شوند.

 2. استرس و سطح بالای هورمون کورتیزول:

استرس موجب افزایش سطح هورمون کورتیزول و واکنش‌های بیوشیمیایی متعددی در بدن می‌شود. سطح بالای کورتیزول سیستم اعصاب مرکزی را در حالت هشدار قرار می‌دهد و این امر می‌تواند موجب بیش فعالی سیستم ایمنی و واکنش شدید گلبول‌های سفید به کوچکترین التهابی در بدن شود که برای مبتلایان به اگزما واکنشی منفی محسوب می شود.

از طرفی دیگر استرس موجب تخلیه عناصر روی و منیزیم شده که این مسئله می‌تواند منجر به افزایش التهاب در پوست و وخامت اگزما گردد. استرس می‌تواند منشا روانی و یا متابولیکی داشته باشد.

بسیار مهم است سطح هورمون کورتیزول و نسبت آن به هورمون دی هیدرو اپی اندروسترون (DHEA) از طریق آزمایشات خون در افراد مبتلا به اگزما بررسی شود و در صورت نیاز مکمل‌های غذایی جهت تنظیم این هورمون‌ها توصیه گردد.

 3. لیپیدها و سطح کلسترول

لیپیدها، چربی‌های طبیعی و از اجزای ضروری پوست می‌باشند و نقش مهمی در حفظ رطوبت و خاصیت ارتجاعی آن ایفا می‌کنند و به عنوان یک لایه محافظتی به پوست کمک می‌کنند تا مواد مضر وارد بدن نشوند. وجود لیپیدها برای ترمیم پوست نیز ضروری می‌باشد.

لیپیدها از دو منبع اصلی تولید می‌شوند: 1. توسط سلول‌های اپی تلیال 2. توسط غدد سبوم (غدد چربی در پوست)

برای اینکه لیپیدها به حد مناسبی تولید شوند سطح و نسبت کلسترول خوب (HDL) و بد (LDL) باید متناسب باشند و اگر نباشد میزان لیپیدها کاهش یافته و پوست آسیب پذیر و براحتی ملتهب می‌شود و به مرور زمان مشکلاتی از قبیل سلولیت پوستی، آکنه و انواع اگزما ممکن است بروز کنند.

ضروری است از طریق آزمایشات خون میزان تریگلیسرید، کل کلسترول، کلسترول خوب، کلسترول بد و نسبت آن‌ها بررسی شوند.

 4. اسیدهای چرب غیر اشباع امگا 3، 6 و 9:

اسیدهای چرب امگا 3، امگا 6 و امگا 9 از چربی‌های ضروری برای بدنمان می‌باشند که هر کدام نقش‌هایی ایفا می‌کنند. نکته مهم این است که نسبت مناسبی از آنها را از طریق برنامه غذایی یا مکمل‌های غذایی دریافت کنیم. عدم تعادل آن‌ها می‌تواند به بیماری‌های مختلفی از جمله مشکلات پوستی مانند سلولیت، آکنه، اگزما و حتی بیماری‌های قلب و عروق ختم شود. توضیحاتی که بیماران در فرم مشاوره درباره تغذیه و روغن‌های مصرفی خود ذکر می‌کنند به بنده کمک می‌کند تا در صورت نیاز دوز مناسبی از اسیدهای چرب امگا 3، 6 یا 9 در برنامه درمانی آن‌ها در نظر بگیرم.

 5. مشکلات کبدی

کبد مسئول تصفیه خون از مواد شیمیایی و فلزات سمی است. هر روز این مواد به طرق مختلف از آب، هوا و مواد غذایی وارد بدنمان می‌شوند. وقتی کبد نتواند وظیفه خود را بدرستی انجام دهد این مواد در  سطح خون و بدن باقی می‌مانند و موجب واکنش‌های التهابی می‌شوند. همچنین زمانی که بدن نتواند مواد مازاد را از طریق کبد و صفرا دفع کند سعی می‌کند آن‌ها را از طریق پوست دفع نماید که می‌تواند منجر به مشکلات پوستی از آکنه گرفته تا اگزما شود.

می توان وضعیت کبد را از طریق آزمایشات خون ALT, AST, ALP, Bilirubin بررسی نمود و چنانچه نیاز باشد با استفاده از گیاهان دارویی مانند خار مریم (Milk Thistle)، گل قاصدک (Dandelion Root) و یا اسیدهای آمینه تائورین، متیونین و الفا لیپوئیک برای تصفیه و بازسازی آن اقدام نمود.

بسیاری از افراد مبتلا به اگزما دارای مشکلات خفیف تا شدید کبدی می‌باشند و شاید خودشان نیز اطلاعی از آن نداشته باشند.

 6. سابقه خانوادگی:

افرادی که در خانواده آن‌ها بیماری اگزما وجود دارد شانس بیشتری در ابتلا به آن دارند البته نه بواسطه ارثی یا مسری بودن این بیماری، بلکه دلیل آن این است که معمولا افراد یک خانواده تغذیه و شیوه زندگی یکسانی را دنبال می‌کنند و احتمال آن وجود دارد که مشکلات متابولیکی مشابهی داشته باشند.

 7. سایر عوامل:

عواملی دیگری نیز مانند در معرض مواد شیمیایی و یا نور خورشید قرار گرفتن برای مدت طولانی، شستشوی بیش از پوست، استفاده از شوینده نامناسب، استفاده بیش از حد از الکل برای استریل کردن پوست، آلرژی به بعضی از مواد غذایی و عوارض جانبی بعضی از داروها نیز می‌توانند باعث تشدید اگزما شوند. البته جز عوامل شایع ایجاد آن نمی‌باشند. تشخیص و درمان:

بنده از بیماران می‌خواهم که آزمایشات خون کاملی جهت بررسی میزان مواد معدنی، ویتامین‌ها، هورمون‌ها، چربی‌ها، وضعیت کبد، التهاب و استرس انجام دهند و همچنین وضعیت بیماری و شرح حال خود را بطور کامل در فرم مشاوره ذکر و عکس از وضعیت پوست خود ارسال نمایند.

بر اساس اطلاعات بدست آمده از آزمایشات می‌توان مشکلات متابولیکی که عامل اگزما و حتی سایر بیماری‌ها می‌باشند را ریشه یابی کرد و سپس برنامه درمانی مناسبی تنظیم نمود. این برنامه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

1. مکمل‌های غذایی از قبیل ویتامین‌ها، مواد معدنی، اسیدهای آمینه، اسیدهای چرب غیر اشباع، گیاهان دارویی، آنتی اکسیدان‌ها و غیره

2. کرم و شوینده‌های مناسب با توجه به نوع و وضعیت اگزما

3. توصیه‌های غذایی در صورت نیاز

در برنامه درمانی بنده هدف رفع مشکلات متابولیکی و عوامل التهاب و بروز اگزما و بازگرداندن سلامت کامل پوست است نه تجویز دارو و صرفا کاهش علایم این بیماری. لازم به ذکر است داروهای شیمیایی تجویز نمی‌کنم اساس برنامه‌ها مکمل‌های غذایی و محصولات طبیعی است.

نتایج درمان: