کلسترول ماده شیمیایی چربی است که توسط سلول های بدن و بویژه در کبد تولید می شود، بدن از کلسترول برای تولید هورمون ها بویژه هورمون های جنسی، ویتامین D، صفرا و سایر فعالیت ها استفاده می کند.
کبد هر فرد تقریبا روزانه 2 گرم کلسترول تولید می کند، در مواقعی که تحت استرس قرار می گیریم بدنمان مقدار بیشتری کلسترول به منظور ترشح بیشتر هورمون استرس (کورتیزول) تولید می کند، همچنین کلسترول در بسیاری از مواد غذایی مانند انواع گوشت، تخم مرغ، روغن های حیوانی و غیره یافت می شود.
حتما بخوانید: چگونه لاغر شویم و وزن خود را سریع کاهش دهیم؟
کلسترول به دو دسته تقسیم می شود:
1. لیپو پروتئین ها با چگالی پایین (Low Density Lipoproteins) که به آن کلسترول بد (LDL) نیز گفته می شود.
2. لیپو پروتئین ها با چگالی بالا (High Density Lipoproteins) که نام دیگر آن کلسترول خوب (HDL) می باشد.
سطح مناسب از کلسترول خوب (HDL) باعث کاهش احتمال حمله قلبی و گرفتگی رگ ها می شود، کلسترول خوب به بدن کمک می کند تا کلسترول بد را از جریان خون و جداره رگ ها جمع آوری و وارد کبد کند. کلسترول بد در کبد تجزیه و سپس از بدن دفع می گردد.
در سوی دیگر کلسترول بد (LDL) به جداره رگ ها و شریان ها چسبیده و مسیر عبور خون را تنگ می کند و همچنین باعث کاهش خاصیت ارتجاعی رگ ها می شود. سطح بالای کلسترول بد خطر گرفتگی رگ ها و بروز سکته قلبی را افزایش می دهد.
علائم کلسترول بالا:
در واقع علائم خاصی مرتبط با ازدیاد کلسترول وجود ندارد به همین دلیل توصیه می شود همه افراد از سن 20 سالگی و حداقل هر پنج سال یکبار با انجام آزمایش های خون میزان کلسترول خود را بررسی کنند تا در صورت ازدیاد تحت نظر پزشک درمانی به موقع انجام شود.
حتما بخوانید: درمان چاقی چیست؟ با غذاهای چربی سوز آشنا شوید!
دلایل افزایش کلسترول:
1. مصرف غذاهای حاوی چربی های اشباع شده به میزان زیاد و یا مواد غذایی حاوی کلسترول بالا از قبیل تخم مرغ، گوشت قرمز، سس مایونز، گوشت خوک، غذاهای سرخ کردنی، کره، شیر و پنیر پرچرب و غیره باعث افزایش میزان کلسترول می گردد.
2. کمبود مواد مغذی در برنامه غذایی که سبب کاهش کلسترول بد و افزایش کلسترول خوب می گردند، از قبیل اسیدهای چرب امگا 3
3. چاقی و بی تحرکی: ازدیاد وزن باعث افزایش توده چربی در بدن و کاهش سرعت متابولیزم چربی ها و به دنبال آن افزایش کلسترول می گردد، ورزش و فعالیت های بدنی تاثیر چشم گیری در کاهش کلسترول بد ایفا می کنند و متقابلا عدم تحرک کافی منجر به افزایش کلسترول بد می گردد.
4. ژنتیک: در بعصی از افراد یک اختلال ژنتیکی باعث می شود بدن نتواند کلسترول مازاد را دفع کند که البته یک بیماری بسیار نادر است.
4. سن و جنسیت: با افزایش سن و فرسوده شدن اندام هایی از قبیل کبد و کیسه صفرا دفع کلسترول مازاد از بدن با سرعت کمتری انجام می شود و همچنین به عنوان یک قاعده کلی زنان قبل از یائسگی دارای میزان کمتری کلسترول نسبت به مردان می باشند.
5. استرس: همان طور که اشاره شد بدن از کلسترول برای تولید هورمون های جنسی و کورتیزول (هورمون استرس) استفاده می کند، زمانی که فرد تحت استرس قرار می گیرد کبد مجبور به تولید بیشتر کلسترول به منظور کمک به تولید هورمون استرس می باشد و این امر موجب افزایش میزان کلسترول می گردد.
حتما بخوانید: آشنایی با خواص بی نظیر و دارویی گل گاوزبان!
6. بیماری های کبدی: کلسترول بد (LDL) در کبد تجزیه و سپس از طریق صفرا دفع می گردد و در اشخاصی که به مشکلات کبدی از جمله کبد چرب مبتلا می باشند این روند دچار اختلال شده و موجب انباشته شدن کلسترول در جریان خون و بافت های بدن می گردد.
سایر فاکتورهایی که ممکن است باعث افزایش کلسترول گردند عبارتند از: استعمال دخانیات، مصرف الکل، دیابت و سابقه خانوادگی
تشخیص کلسترول بالا:
با انجام آزمایش خون می توان میزان کلسترول بد، کلسترول خوب،کل کلسترول، نسبت کلسترول بد به خوب و همچنین میزان تری گلیسیرید را اندازه گیری کرد. برای انجام آزمایشات مربوطه باید حدود 12 ساعت ناشتا باشید.
در نتیجه آزمایش خون موارد ذکر شده به شکل زیر نمایش داده می شوند:
Total Cholesterol: میزان کل کلسترول که شامل کلسترول بد و خوب می باشد.
کمتر از 200mg/dl: حد مطلوب
200-239mg/dl: مرز ازدیاد
240mg/dl+: بسیار بالا
LDL: بیانگر میزان کلسترول بد می باشد.
کمتر از 100mg/dl: حد مطلوب
100-129mg/dl: نسبتا مطلوب
130-159mg/dl: حد مرز
160-189mg/dl: میزان بالا
190mg/dl+: بسیار بالا
HDL: بیانگر میزان کلسترول خوب است
کمتر از 40mg/dl : عدد مطلوبی نیست و فرد در خطر ابتلا به بیماری های قلبی می باشد.
40-59mg/dl: نسبتا مطلوب
60mg/dl+: حد ایده آل است و باعث کاهش شانس ابتلا به بیماری های قلبی می شود.
حتما بخوانید: با گیاه خار مریم کبد خود را بازسازی کنید
Triglycerides: تری گلیسیرید نوعی دیگری از چربی های موجود در بدن است که سطح بالای آن منجر به افزایش خطر گرفتگی رگ ها و بروز بیماری های قلبی می گردد و معمولا همزمان با آزمایشات مربوط به میزان کلسترول انجام می شود.
کمتر از 150mg/dl: طبیعی و نرمال
150-199: حد مرز
200-499: بالا
500+: بسیار بالا
حتما بخوانید: آیا روشی برای بزرگ کردن آلت تناسلی مردان وجود دارد؟
طریقه کاهش کلسترول بد (LDL) و افزایش کلسترول خوب (HDL):
پزشکان به عنوان اولین گام و درمان تغییر در شیوه زندگی (lifestyle) را توصیه می کنند که شامل:
اصلاح برنامه غذایی: کاهش مصرف مواد غذایی که حاوی کلسترول به میزان زیادی می باشند و افزایش مصرف مواد غذایی که حاوی فیبر فراوان بوده از قبیل میوهها، سبزیجات و غلات با سبوس کامل، این مواد غذایی کمک به کاهش کلسترول خون و همچنین کاهش جذب آن در روده ها می کنند.
استفاده از روغن ها و چربی های مفید از قبیل روغن زیتون، آووکادو، روغن نارگیل به جای روغن های معمول.
انتخاب دوز و نوع مناسب از مکمل های غذایی که باعث افزایش کلسترول خوب و کاهش کلسترول بد می شوند از قبیل امگا 3، نیاسین، ویتامین ب6 و غیره و البته باید تحت نظر پزشک اقدام به مصرف آن ها نمایید.
استفاده از گیاهان دارویی از قبیل سیر، چای سبز، دارچین، آووکادو
ورزش: حداقل روزانه نیم ساعت ورزش کنید و ساده ترین ورزش پیاده روی است.
کاهش وزن: اگر ازدیاد وزن دارید حتما نسبت به کاهش وزن خود با یک رژیم غذایی اصولی و نه با کم خوری اقدام نمایید.
کاهش وزن مازاد کمک شایانی به کاهش LDL و تری گلیسیرید می کند.
در صورتی که با رعایت نکات ذکر شده کماکان میزان کلسترول بالا باشد پزشکتان داروهای کاهنده کلسترول برای شما تجویز خواهد کرد.
حتما بخوانید: علائم فشار خون کدامند و راه درمان و تشخیص چیست؟