غذای ما بهترین دارو استFOOD IS MEDICINE

هر آنچه که باید درباره دیابت یا مرض قند بدانید!

دیابت

دیابت به یک بیماری جدی در قرن 21 تبدیل و تعدادی زیادی از انسان ها در سراسر دنیا به آن مبتلا می باشند، به عنوان مثال آمار مبتلایان به بیماری دیابت در آمریکا در حدود 29.1 میلیون نفر می باشد که این عدد تقریبا 9.3 درصد از جمعیت آمریکا را شامل می شود (این آمار در سال 2013 منتشر شده است). متاسفانه در کشور ما نیز در سال های گذشته تعداد افراد مبتلا به بیماری دیابت ازدیاد یافته و پیش بینی می شود این روند در سال های آینده نیز افزایش یابد.

عواملی مانند تغذیه ناصحیح، کاهش کیفیت مواد غذایی، چاقی و ازدیاد وزن، بی تحرکی، استعمال دخانیات و مصرف بی رویه نوشیدنی های حاوی الکل، آلودگی هوا و غیره شانس ابتلا به بیماری دیابت را افزایش می دهند و از طرفی دیگر تشخیص دیر هنگام این بیماری روند درمان و بهبود را دشوارتر می کند. درمان دیابت برچسب میباشد.

حتما بخوانید: چگونه از ابتلا به کبد چرب مطلع شویم علائم آن چیست؟

بیماری دیابت چیست و چگونه آن را تشخیص دهیم؟

زمانی که میزان قند در خون بیش از حد طبیعی باشد در علم پزشکی به آن دیابت گویند و برای تشخیص آن معمولا آزمایش قند خون (FBS) بصورت ناشتا انجام می شود، چنانچه در نتیجه آزمایش میزان قند کمتر از mg/dl 105 باشد فرد سالم است و اگر این میزان بین mg/dl 105-126 بوده حالتی است که به آن اختلال در متابولیزم قند گوییم و فرد در آستانه ابتلا به بیماری دیابت است و برای پیشگیری نیازمند تغییراتی در برنامه غذایی، میزان فعالیت بدنی، انتخاب مکمل های غذایی مناسب و حتی کاهش وزن است و چنانچه نسبت به انجام آن ها اقدام نکند در آینده نه چندان دور به دیابت مبتلا خواهد شد و اگر میزان قند هر عددی بیشتر از mg/dl 126 باشد یعنی فرد به دیابت مبتلاست البته برای اطمینان معمولا مجددا این آزمایش را در روز دیگر تکرار می کنند و اگر میزان قند در آزمایش دوم نیز بیشتر از mg/dl 126 باشد ابتلا به بیماری دیابت قطعی است.

حتما بخوانید: بررسی فواید و تفاوت های حجامت، فصد خون و اهدای خون

قبل از اینکه به بررسی علل بیماری دیابت و نحوه درمان دیابت بپردازیم اجازه دهید ابتدا نقش قند در بدن و نحوه متابولیزم آنرا برای شما توضیح دهم:

گلوگز(قند) به عنوان سوخت بدن محسوب می شود و در حقیقت ماده ای است که بدن آنرا به انرژی تبدیل و برای فعالیت های خود از آن استفاده می کند. بسیار مهم است که چرخه متابولیزم قند در بدن به درستی انجام شود تا از قوا و سلامت کافی برخوردار باشیم. در زیر به زبان ساده توضیح می دهم که بدن چگونه قند را به انرژی تبدیل می کند:

بعد از خوردن غذا قند (گلوگز) خون افزایش می یابد و لوزالمعده (پانکراس) میزانی انسولین در خون آزاد می کند که باعث جمع آوری گلوگز از خون و حمل آن به سلول هایی از بدن می شود که به سوخت (انرژی) احتیاج دارند. سلول هایی که سوخت آن ها از گلوگز است دارای گیرنده هایی برای دریافت انسولین در پوسته خارجی خود می باشند تا انسولین بتواند از این طریق به آن ها متصل و گلوگز وارد سلول ها شود. گلوگز بعد از ورود به سلول مشتعل و به گرما و ای تی پی (ATP (Adenosine Triphosphate تبدیل می شود، ای تی پی مولکولی است که انرژی را در خود ذخیره و در هنگام نیاز آنرا آزاد و در اختیار سلول قرار می دهد تا برای فعالیت خود از آن استفاده کند.

بعضی از سلول های بدن برای تبدیل گلوگز به انرژی نیازمند اکسیژن بوده که به این فرآیند متابولیزم هوازی گویند، این سلول ها دارای جزئی به نام میتوکندری می باشند و برخی دیگر از سلول ها می توانند بدون نیاز به اکسیژن گلوگز را به انرژی تبدیل کرده که به آن متابولیزم غیر هوازی گویند.

گلوگز سوخت بسیاری از سلول های بدن است که یکی از مشتریان همیشگی آن سلول های عضلات می باشند که می توانند هم بصورت هوازی و هم غیر هوازی گلوگز را تبدیل به انرژی کنند. زمانی که اکسیژن کافی موجود باشد این سلول های بصورت هوازی گلوکز را به انرژی تبدیل می کنند اما در زمانی که اکسیژن کافی در دسترسشان نیست بصورت غیر هوازی آنرا به انرژی تبدیل کرده که در این حالت بخشی از آن به اسید لاکتیک تبدیل می شود، اسید لاکتیک سبب گرفتگی و درد عضلات می شود و دلیل اینکه در هنگام ورزش های طولانی درد در عضلات خود احساس می کنید همین امر است، یعنی زمانی که میزان اکسیژن در خون در حین فعالیت های بدنی کاهش می یابد، سلول های عضلات مجبورند بصورت غیر هوازی گلوگز را به سوخت تبدیل کنند که بخشی به اسید لاکتیک تبدیل شده و سبب گرفتگی و درد عضلات می گردد.

حتما بخوانید: فواید دارچین چیست و برای چه بیماری های مفید است؟

حال مشکل در افراد مبتلا به بیماری دیابت در کدام مرحله این چرخه است؟

دو مشکل عمده با توجه به نوع دیابت وجود دارد:

1) انسولین توسط لوزالمعده (پانکراس) به اندازه کافی تولید نمی شود تا قند را از سطح خون جمع آوری و آنرا در اختیار سلول های بدن قرار دهد و یکی از دلایلی که افراد دیابتی با شب ادراری مواجع می باشند این است که وقتی میزان قند خون بالاست کلیه ها سعی می کنند از طریق ادرار آنرا دفع کنند و همچنین بخشی از آب بدن نیز همراه ادرار دفع می شود و از این رو فرد دیابتی دائما احساس تشنگی می کند.

2) انسولین به اندازه کافی تولید می شود اما سلول های بدن به آن واکنش مناسب نشان نمی دهند به عبارتی انسولین نمی تواند وظیفه خود را بدرستی انجام دهد و دلیل آن معمولا مربوط به سیستم کلی متابولیزم بدن و مشکلات مرتبط با غدد تیروئید و فوق کلیوی است که نقش اساسی و کلیدی در متابولیزم بدن و تولید انرژی ایفا می کنند، زمانی که غدد تیروئید و فوق کلیوی کم کار شوند سرعت متابولیزم بدن کاهش می یابد و دستور و سیگنالی از طرف این غدد به سلول های بدن برای جذب انسولین و استفاده از گلوگز ارسال نمی شود و در نتیجه سلول ها نسبت به جذب انسولین واکنشی نشان نمی دهند، که متاسفانه بسیاری از پزشکان آگاهی کافی نسبت به این مشکل ندارند.

حتما بخوانید: فواید چای سبز برای بدن چیست؟ و چند لیوان در روز بنوشیم؟

عملکرد غدد درون ریز و لوزالمعده:

غدد درون ریز برای تولید آنزیم ها، هورمون ها و برای متابولیزم صحیح به ویتامین ها و مواد معدنی احتیاج دارند. به عنوان مثال غده تیروئید برای تولید هورمون های مربوطه از عناصر پتاسیم، ید و منگنز استفاده می کند و برای تبدیل هورمون T3 به T4 نیازمند عنصر سلنیوم می باشد. لوزالمعده(پانکراس) نیز برای تولید انسولین نیازمند عناصر روی، منگنز و کروم می باشد و متقابلا کمبود این عناصر سبب کاهش و یا توقف تولید انسولین می شود.

گاهی نیز ازدیاد بعضی از عناصر در بدن مانند آهن، مس و برخی فلزات سمی از قبیل کادمیوم و غیره موجب اختلال در عملکرد لوزالمعده می شوند. به عنوان مثال آهن با جایگزین شدن به جای عناصر کروم، منگنز و روی در پانکراس سبب کاهش و یا توقف تولید انسولین می گردد که به آن دیابت برونز یا دیابت ازدیاد آهن گویند.

انواع دیابت و نحوه درمان بیماری دیابت:

دیابت نوع 1: که به آن دیابت جوانان نیز می گویند زیرا 70 درصد از مبتلایان به این نوع دیابت در سن زیر 30 سال به این بیماری دچار می شوند، البته در هر سنی امکان ابتلا به آن وجود دارد. طبق آمار حدود 5 الی 10 درصد از کل افراد دیابتی شامل دیابت نوع 1 می باشند.

در این نوع دیابت پانکراس میزان کمی انسولین و یا بطور کلی قادر به تولید انسولین نمی باشد. درمان پزشکی برای آن تزریق و استفاده از انسولین است و بیمار باید مرتب در طی روز میزان قند خون خود را بررسی کند تا با افت و یا افزایش شدید آن مواجه نشود.

حتما بخوانید: قهوه برای چه کسانی مفید و مضر است؟

علل ایجاد دیابت نوع 1:

سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول های تولید کننده انسولین در پانکراس حمله و آن ها را از بین می برند. بعضی از دانشمندان پزشکی عقیده دارند این یک مشکل ژنتیکی است و برخی هم معتقدند نوعی ویروس در پانکراس سبب تحریک و حمله سیستم ایمنی می شود.

علاوه بر دلایل فوق در بعضی از افراد عفونت در پانکراس موجب توقف تولید انسولین می شود، تا کنون برای این نوع دیابت درمانی شناخته نشده است و بیمار باید مصرف انسولین را مادام العمر ادامه دهد تا قند خود را کنترل کند.

دیابت نوع 2: شایع ترین نوع دیابت است و تقریبا 90 درصد از مبتلایان به دیابت به این نوع دچار می شوند و به آن دیابت بزرگسالان نیز می گویند زیرا بیشتر در افراد بالای 35 سال مشاهده و با افزایش سن نیز شانس ابتلا به آن بیشتر می شود. طبق یک تحقیق و گزارش در آمریکا از هر 4 نفر که سن آن ها بالای 60 سال است یک نفر از دیابت نوع دو رنج می برد و عواملی از قبیل افزایش سن، چاقی، تغذیه ناصحیح، افراط در مصرف نوشیدنی های الکلی، استعمال دخانیات، بی تحرکی به طور مستقیم تاثیر برافزایش شانس ابتلا به آن دارند. تقریبا 80 درصد از افراد مبتلا به این نوع دیابت دارای ازدیاد وزن می باشند.

در دیابت نوع 2 معمولا پانکراس می تواند بخشی از انسولین مورد نیاز برای متابولیزم گلوگز را تولید کند و مانند دیابت نوع 1 کاملا از کار نمی افتد و مشکل کمبود نسبی تولید انسولین است که دلیل آن هم کاهش و کمبود مواد معدنی مانند کروم، منگنز، روی و برخی دیگر است که پانکراس از آن ها برای تولید انسولین استفاده می کند.

گاهی نیز انسولین به اندازه کافی و یا حتی بیشتر از حد معمول تولید اما سلول های بدن واکنش مناسبی به آن نشان نمی دهند به عبارتی انسولین نمی تواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد که دلیل آن مشکلات مرتبط با غدد تیروئید و فوق کلیوی است که تنظیم کننده کل سیستم متابولیزم بدن می باشند. زمانی که غدد تیروئید و فوق کلیوی کم کار شوند سرعت متابولیزم بدن کاهش می یابد و دستور و سیگنالی از طرف این غدد به سلول های بدن برای جذب انسولین و استفاده از گلوگز ارسال نمی شود و در نتیجه سلول ها نسبت به جذب انسولین واکنشی نشان نمی دهند!

در بسیاری از بیماران با تغییر شیوه زندگی، اصلاح برنامه غذایی، ورزش و کاهش وزن و همچنین مصرف مکمل های غذایی مناسب جهت تنظیم مواد معدنی در بدن چرخه متابولیزم قند به حالت طبیعی باز می گردد و نیازی به مصرف داروهای کاهنده قند مانند متفورمین نمی باشد اما چنانچه بعد از رعایت موارد ذکر شده میزان قند به حد طبیعی بر نگردد نیاز است تحت درمان دارویی زیر نظر پزشک قرار گیرند.

حتما بخوانید: درمان چاقی چیست؟ با غذاهای چربی سوز آشنا شوید!

دیابت در دوران بارداری:

در دوران بارداری میزان بعضی از هورمون ها که با عملکرد هورمون انسولین تداخل دارند در بانوان افزایش می یابند که سبب می شود بدن نتواند از انسولین آن طور که باید استفاده کند و در نتیجه قند خون افزایش می یابد، معمولا بعد از به دنیا آمدن نوزاد میزان قند خون به حالت طبیعی باز می گردد، البته خانم هایی که در دوران بارداری افزایش قند خون را تجربه می کنند در آینده شانس بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع 2 دارند و باید با ورزش مرتب و رعایت برنامه غذایی از خطر ابتلا به دیابت بکاهند.

علائم بیماری دیابت:

در زیر بعضی از علائم مهم و اولیه بیماری دیابت را می نویسم، این علائم مربوط به زمانی است که بیماری دیابت پیشرفت زیادی نکرده و قند خون افزایش شدیدی نیافته است.

پر ادراری و تکرر در ادرار: در بیماران دیابتی کلیه ها برای دفع قند مازاد از جریان خون، بیشتر فعالیت می کنند و همین امر سبب افزایش میزان ادرار و تعداد دفعات آن می شود، این مشکل بویژه هنگام شب و خوابیدن بیشتر مشهود است.

تشنگی بیش از حد: تشنگی بیش از حد رابطه مستقیم با تکرر ادرار دارد، با فعالیت بیشتر کلیه ها و تکرر ادرار بدن دچار کم آبی می شود و فرد دیابتی دائما احساس تشنگی می کند.

خستگی مفرط: از آنجا که سلول های بدن نمی توانند قند را به درستی به انرژی تبدیل کنند فرد دیابتی دائما با خستگی و کمبود انرژی روبرو می شود.

افزایش عفونت و بیماری های قارچی: از آنجا که باکتری ها و قارچ ها برای رشد و تکثیر نیاز به قند و محیطی شیرین دارند عفونت های قارچی در افراد دیابتی بیشتر دیده می شود.

سردرد های مکرر: نوسانات قند خون سبب سردرد های مکرر می شود.

ایجاد مشکلات در بینایی: ازدیاد قند در خون سبب بروز مشکلاتی در بینایی از قبیل تاری دید، شب کوری و غیره می گردد، اگر قند بیش از حد افزایش یابد حتی می تواند سبب کوری شود.

افزایش و یا کاهش شدید وزن

حتما بخوانید: چگونه لاغر شویم و وزن خود را کاهش دهیم؟

چنانچه بیش از 2 علائم از موارد ذکر شده را همزمان تجربه می کنید حتما به پزشک جهت چکاپ و بررسی وضعیت قند خود مراجعه نمایید.

نکته آخر: همیشه گفته اند پیشگیری بهتر از درمان است، با داشتن برنامه غذایی و انتخاب مکمل های غذایی مناسب زیر نظر پزشک و ورزش کردن مرتب علاوه بر کمک به حفظ تناسب اندام و زیبایی خود از شانس ابتلا به دیابت، بیماری های قلبی و عروقی، افسردگی و بسیاری از بیماری های دیگر بکاهید، سلامتی همه چیز نیست اما مسلما همه چیز بدون سلامتی هیچ است.