متخصص تغذیه، رژیم درمانی
مشکلات معمول دستگاه گوارش عبارتند از اختلال در هضم غذا، نفخ معده، برگشت اسید معده یا همان رفلاکس معده، یبوست و موارد دیگر.
برای درک بهتر علل ایجاد مشکلات گوارش اجازه دهید ابتدا مراحل هضم و جذب غذا را با هم بررسی کنیم.
گوارش غذا از دهان و با جویدن آغاز می شود
جویدن به طور فیزیکی سبب تجزیه و خورد شدن مواد غذایی می گردد از این رو نیاز است حداقل 10 الی 15 مرتبه هر لقمه را بجویم که اکثر افراد غذا را به اندازه کافی نمی جوند، حین جویدن مواد غذایی با بزاق دهان که حاوی آنزیم آمیلاز است ترکیب می شوند تا برای هضم در مراحل بعدی آماده شوند.
مقدار کمی از بعضی از ترکیبات مواد غذایی در حین جویدن از طریق دهان جذب و وارد جریان خون می شوند از جمله این ترکیبات می توان به قند، الکل، برخی از ویتامین ها و مواد معدنی اشاره کرد.
حتما بخوانید: با کیوتن(Q10) عضلات قلب خود را تقویت کنید
بعد از بلعیدن، غذا از لوله بلندی به نام مری عبور و وارد معده می شود و در آنجا با اسیدهای قوی و آنزیم های گوارشی ترکیب می گردد. اگر شما غذا را به خوبی نجوید در این مرحله فشار بیشتری بر معده تان برای هضم مواد غذایی وارد می شود. معده و آنزیم های آن نقش مهمی در تجزیه و هضم پروتئین ها ایفا می کنند به ویژه پروتئین های حیوانی مانند گوشت، به همین جهت بسیاری از کسانی که با مشکل هضم غذا روبرو اند به گیاه خواری روی می آورند زیرا دستگاه گوارش آن ها قابلیت هضم آسان گوشت را ندارد البته به نظر من این یک تصمیم اشتباه است، ممکن است افراد تا مدتی با دنبال کردن برنامه گیاه خواری مشکلات گوارش کمتری را تجربه کنند اما به مرور زمان مشکلات حادتر و با ناراحتی های جدیدی از جمله افزایش رفلاکس معده، یبوست و یا نفخ معده روبرو خواهند شد.
غذا بعد از معده وارد روده کوچک شده و در آنجا صفرا از کبد و سایر آنزیم های گوارش از پانکراس (لوزالمعده) به غذایی نیمه هضم اضافه می شوند تا مرحله نهایی هضم غذا انجام شود همچنین در روده کوچک هزاران باکتری مفید وجود دارند که کمک به هضم کامل غذا می کنند.
جذب غذا
غذا به حرکت خود در روده کوچک ادامه می دهد تا فرایند هضم بطور کامل صورت گیرد روده کوچک دارای میلیون ها پرز است که خون در آن ها جریان دارد و مواد مغذی موجود در غذای هضم شده از طریق آن ها جذب و وارد جریان خون می شود.
بعد از روده کوچک غذا وارد روده بزرگ شده تا مواد مغذی باقی مانده و آب موجود در آن جذب شود این مرحله بخصوص جذب آب باقی مانده از مواد غذایی بخش مهمی از پروسه گوارش است، اگر روده بزرگ میزان زیادی از آب غذای باقی مانده را جذب کند دچار یبوست و اگر میزان کافی جذب نکند دچار اسهال می شوید از این رو روده بزرگ باید مسئولیت خود را بدرستی انجام دهد تا دفع مدفوع براحتی و بدون مشکل انجام شود. در نهایت بخش باقی مانده از مواد غذایی که غیر قابل استفاده اند به قسمت انتهایی روده بزرگ می روند تا به شکل مدفوع از بدن دفع گردند.
حتما بخوانید: با گیاه خارمریم کبد خود را تصفیه و بازسازی کنید!
مشکلات مرتبط با معده و روده کوچک
معده، کبد و لوزالمعده بعضی از افراد به اندازه کافی آنزیم های گوارشی و صفرا تولید نمی کنند به همین جهت غذا به سختی هضم و برای مدت زمان طولانی در معده و روده کوچک می ماند و سبب بروز علائمی بد از قبیل نفخ معده، رفلاکس معده، تولید بیش از حد گاز در روده، یبوست و غیره می گردد. همچنین در برخی از افراد از آنجا که آنزیم های گوارشی به میزان بسیار کمی توسط لوزالمعده تولید می شوند معده ناچار است برای هضم غذا اسید بیشتری تولید کند و مشکلاتی از قبیل رفلاکس معده، سوزش معده و غیره بروز می کنند.
عامل ایجاد مشکلات دستگاه گوارش چیست؟
معده، کبد و لوزالمعده از ویتامین ها و مواد معدنی که به آن ها کوآنزیم گفته می شود برای تولید آنزیم های گوارشی و صفرا استفاده می کنند به عنوان مثال بیش از 100 آنزیم در بدن برای تولید نیاز به عنصر روی و بیش از 400 آنزیم نیازمند عنصر منیزیم می باشند، از سایر ویتامین ها و مواد معدنی که برای تولید آنزیم های گوارشی مورد استفاده قرار می گیرند می توان به کروم، منگنز، کلسیم و ویتامین های گروه ب اشاره کرد.
حتما بخوانید: قهوه برای چه کسانی مفید و مضر است؟
کمبود هر یک از کوانزیم ها در بدن قابلیت دستگاه گوارش در تولید آنزیم ها و هضم آسان مواد غذایی را کاهش می دهد و سبب بروز انواع مشکلات در مراحل مختلف گوارش از نفخ معده و رفلاکس معده گرفته تا یبوست می شود همچنین ازدیاد برخی مواد معدنی در بدن از قبیل آهن، مس و کادمیوم سبب اختلال در عملکرد کبد و لوزالمعده و به دنبال آن بروز مشکلات گوارشی می گردند.
داروها و قرص های فراوانی توسط پزشکان برای مشکلات گوارشی از قبیل رانیتیدین، فاموتیدین و ده ها داروی دیگر تجویز می شوند، به نظر من این داروها هیچکدام درمان و تنظیم کننده سیستم گوارش نمی باشند و فقط تا زمانی که از آن ها استفاده می کنید ممکن است کمی از مشکلات گوارشی کاسته شود.
برای درمان ابتدا باید از طریق آزمایشات خون میزان مواد معدنی و ویتامین ها در بدن سنجیده و بررسی شود کمبود و یا ازدیاد کدام مواد سبب اختلال در سیستم گوارش می شوند و با تنظیم میزان و توازن آن ها با اصلاح برنامه غذایی و استفاده از مکمل های غذایی مناسب اکثر مشکلات گوارش براحتی و بطور کامل رفع می گردند.
حتما بخوانید: با خواص دارویی و بی نظیر زنجبیل آشنا شوید
توصیه های عمومی برای افزایش راندمان سیستم گوارش
1) از پرخوری در یک وعده خودداری کنید، سعی نمایید تعداد وعده های غذایی خود را افزایش و حجم آن ها را کاهش دهید و با کاهش حجم غذا در یک وعده از استرس و فشار بر دستگاه گوارشتان بکاهید.
2) از نیم ساعت قبل و تا یک ساعت و نیم بعد از صرف غذا از نوشیدن مایعات خودداری کنید زیرا سبب رقیق شدن آنزیم های گوارشی می گردند.
3) آخرین وعده غذایی خود را سبک و قبل از ساعت 8 شب و حداقل با فاصله زمانی 2 ساعت تا زمان خوابیدن میل و فرصت لازم برای بازسازی و استراحت دستگاه گوارش را فراهم کنید.
4) آنتی بیوتیک‌ها سبب از بین رفتن باکتری های مفید در روده می شوند تا جای ممکن از مصرف غیر ضروری آن ها خودداری کنید و در صورت استفاده بعد از پایان دوره آنتی بیوتیک از مکمل های غذایی پروبیوتیک که حاوی باکتری های مفید گوارشی می باشند به مدت یک هفته استفاده نمایید.
5) میوه‌ها را شکم خالی و حداقل با یک ساعت فاصله از غذا میل کنید.
7) آب مناسب و به اندازه کافی در طی روز بنوشید.
حتما بخوانید: بررسی فواید و تفاوت های حجامت، فصد خون و اهدای خون
